De Oude Wester : 350 jaar

Roelfs 

Vol lof is Kramer over de architect van de Westerkerk en -toren, Hendrick de Keyser. Behalve deskundig en origineel moet hij ook nog een sympathiek mens zijn geweest. Salomon de Bray beschreef hem tien jaar na zijn dood als “heel goetaardigh en vreedsaem en gantsch willigh en bereydt om yder met zijn konste en wetenschap behulpig te zijn en voort te helpen; waardoor hij dan bij allen lieden van meerder en minder staet seer bemint [is] geweest.” Helaas overleed hij kort nadat men met de bouw van de toren was begonnen. Onder leiding van zijn zoon Pieter is die voltooid. Kramer: “Vermoedelijk is hij een jaar later klaar gekomen dan tot nu toe werd aangenomen. In september 1638 bezocht de Franse koningin Maria de Medicis Amsterdam. Daar is een prent van, waarop de Westertoren in de steigers staat afgebeeld. Ik denk dus dat hij in 1639 is voltooid.” Op de toren, onder de klok, staat overigens in Romeinse cijfers 1637. Die aanduiding heeft Kramer nu laten vergulden, zodat zij meer opvalt. “Dat deed men wel vaker, zo’n jaartal aanbrengen terwijl het bouwwerk nog niet voltooid was. Op de Beurs staat 1902, terwijl koningin Wilhelmina een jaar later de opening verrichtte.”

De bouwtekeningen van Hendrick de Keyser zijn bewaard gebleven. Opvallend is dat zijn zoon daarvan is afgeweken. “De vijfde en zesde geleding,” legt Kramer uit, “zijn veranderd. Het oorspronkelijke ontwerp had iets frivools, renaissancistisch. Inmiddels was het classicisme in zwang gekomen. De bovenste geledingen zijn toen van achtkantig naar vierkantig gegaan. Maar de kroon zat al in het oorspronkelijke ontwerp.”

De kroon heeft nu zijn oorspronkelijke kleuren teruggekregen, die bij de restauratie in 1906 waren veranderd. Dat is even wennen, want er is nu niemand meer die zich kan herinneren hoe die kroon er de eerste 270 jaar heeft uitgezien. In Het Parool verschenen woedende reacties van lezers. Die ‘puristen’ moesten van ‘onze toren’ afblijven, was de teneur. De voorzitter van de Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad verdedigde de nieuwe kleurstelling, maar of dat geholpen heeft om de zaak te sussen, is de vraag.

Tot voor kort waren de kappen van de kroon geel, maar nu zijn ze hemelsblauw geverfd. En de bol die boven de kroon zit – en die de wereldbol symboliseert – heeft nu in plaats van blauw een neutrale kleur gekregen. “De randen heb ik van bladgoud laten voorzien,” vertelt Kramer. “Daardoor zijn de contouren scherper geworden. De binnenkant van de kroon was altijd al rood. Die binnenkant heb ik naar de rand toe dieper rood laten verven, om de contrastwerking te versterken.”

Pagina's 173.

Illustraties ills.