Merwedeplein en Victorieplein/Daniël Willinkplein geschiedenis
Merwedeplein 59
Ben Ali Libi, de goochelaar
Ben Ali Libi is de artiestennaam van de Joods-Amsterdamse goochelaar en entertainer Michel Velleman (1895-1943)
Michel Velleman trok vanuit zijn geboorteplaats Groningen naar Amsterdam. Vanaf de jaren ‘20 trad hij op als de 'humoristisch goochelaar, professor Ben Ali Libi'.
Het Nieuwsblad van het Zuiden schrijft in 1924 over hem: 'Ben Ali Libi is een handige toovenaar die de aanwezigen versteld doet staan van zijn ongelooflijke toeren. Al deze toeren op te noemen is natuurlijk onmogelijk, doch hij had een groot succes. Een heele avond met deze toovenaar alleen zou niemand vervelen'.
Hij trad in het genre variété voornamelijk in Amsterdam op, maar ook daarbuiten, in het Rooms-Katholiek Doofstommen Instituut in Sint Michielsgestel, in het Apeldoornse Bos, etc. Hij stond onder impresariaat van de bekende Max van Gelder. Hij trad onder meer op voor Prins Hendrik en voor de Duitse ex-keizer Wilhelm.
Ben Ali Libi bracht een boekje uit met eenvoudige goocheltrucjes. Het boekje kostte 25 cent.
Tijdens een razzia van de Duitsers op 20 juni 1943 in Amsterdam-Zuid wordt Ben Ali Libi samen met zijn vrouw opgepakt. Vervolgens gaan ze via doorgangskamp Westerbork naar vernietigingskamp
Sobibor. Ben Ali Libi was een van de 34.000 Nederlandse joden die in Sobibor aan zijn eind kwam.
De documentaire Ben Ali Libi
Het korte leven van Velleman wordt gereconstrueerd met archiefbeeld en aangrijpende getuigenissen. Medewerking wordt onder meer verleend door Joost Prinsen, Jules Schelvis, Katy Velleman en Hans Klok.
De tekstschrijver Willem Wilmink heeft een treffend gedicht geschreven over Ben Ali Libi.
Ben Ali Libi
Op een lijst van artiesten, in de oorlog vermoord,
staat een naam waarvan ik nog nooit had gehoord,
dus keek ik er met verwondering naar:
Ben Ali Libi. Goochelaar.
Met een lach en een smoes en een goocheldoos
en een alibi dat-ie zorgvuldig koos,
scharrelde hij de kost bij elkaar:
Ben Ali Libi, de goochelaar.
Toen vonden de vrienden van de Weduwe Rost
dat Nederland nodig moest worden verlost
van het wereldwijd joods-bosjewistisch gevaar.
Ze bedoelden natuurlijk die goochelaar.
Wie zo dikwijls een duif of een bloem had verstopt,
kon zichzelf niet verstoppen, toen er hard werd geklopt.
Er stond al een overvalwagen klaar
voor Ben Ali Libi, de goochelaar.
In ‘t concentratiekamp heeft hij misschien
zijn aardigste trucs nog wel eens laten zien
met een lach en een smoes, een misleidend gebaar,
Ben Ali Libi, de goochelaar.
En altijd als ik een schreeuwer zie
met een alternatief voor de democratie,
denk ik: jouw paradijs, hoeveel ruimte is daar
voor Ben Ali Libi, de goochelaar.
Voor Ben Ali Libi, de kleine schlemiel,
hij ruste in vrede, God hebbe zijn ziel.
Willem Wilmink
Merwedeplein 59, Amsterdam
Michel Velleman
Groningen, 5 januari 1895
Sobibor, 2 juli 1943
Artiest
Bereikte de leeftijd van 48 jaar
Echtgenote: Anna Velleman-Speijer »
Amsterdam, 20 mei 1896
Sobibor, 2 juli 1943
Dochter: Aaltje Velleman »
Amsterdam, 16 maart 1919
Sobibor, 7 mei 1943
Eén kind dat nog thuis woonde heeft de oorlog overleefd.
Vriendschap was belangrijk voor Anne Frank, in het Achterhuis schreef ze brieven aan een niet-bestaande Kitty en dacht ze regelmatig aan vriendinnen als Jacqueline van Maarsen en Hannah Goslar. Maar van slechts een aantal vrienden is iets meer bekend. Wat is hun verhaal?
Janny van der Molen deed het afgelopen jaar uitgebreid onderzoek naar mensen als Peter Schiff, Helmut Silberberg, Juultje Ketellapper, Sanne Ledermann, Mary Bos en Peter van Pels en zet ze op zorgvuldige wijze in hun eigen recht, in plaats van ze alleen figuranten in het verhaal van Anne Frank te laten zijn.
Martijn van der Linden geeft net als bij 'Buiten is het oorlog' ook dit keer op integere wijze een gezicht aan alle personen. Aangevuld met foto's uit de collectie van de Anne Frank Stichting.
RIAN VERHOEVEN – ANNE FRANK WAS NIET ALLEEN
Rian Verhoeven Anne Frank was niet alleen recensie en informatie over de inhoud van dit geschiedenisboek over het Merwedeplein 1933-1945.
300 pagina’s
Nadat de familie Frank in 1933 vanuit Duitsland op het Merwedeplein was neergestreken, volgden vele andere joodse vluchtelingen. De woningen waren toen net opgeleverd (mét centrale verwarming!), met als blikvanger de ‘wolkenkrabber’, destijds de hoogste woontoren van Nederland. Bewoners met een verschillende achtergrond leefden er rustig en gemoedelijk samen. Kinderen speelden tot laat buiten en volwassenen wisselden de laatste nieuwtjes uit.
Maar na de Duitse inval keerde het tij en raakten de joodse bewoners steeds meer geïsoleerd. In juli 1942 liepen de eerste bepakte joden in het aardedonker naar het Centraal Station. Joden die besloten onder te duiken gingen behoedzaam te werk, zodat de NSB’ers op het plein niets merkten. Sommigen bouwden een schuilplek in hun eigen huis en stonden doodsangsten uit als de overvalwagens het Merwedeplein op reden.
Op basis van interviews met voormalige bewoners en uitgebreid archiefonderzoek schrijft Rian Verhoeven over het dagelijks leven, vervolging, verraad en verzet dat zich op het Merwedeplein afspeelde. Anne Frank was niet alleen vertelt het ontroerende verhaal van een kleine gemeenschap die de grote geschiedenis van 1933-1945 weerspiegeld.