Ochenebbisj, Amsterdamse getto

Ochenebbisj. Een boek vol verhalen over de Joodse gemeenschap in Amsterdam. 

Maurits Verhoeff en Thijs Wierema verzamelden de verhalen, schertsen, poëzie en toneel van grootheden als Multatuli, Israël Querido, Herman Heijermans en Jacob Israël de Haan, maar vonden ook werken van onbekende schrijvers. Het authentieke taalgebruik in het boek geeft een levendig beeld van het toenmalige leven in de Amsterdamse getto. Een fragment op Historiek van de minder bekende vooroorlogse Amsterdams-Joodse schrijver Julius van Bergen, die vertelt over twee groepen Joden die te vinden waren in ‘zijn Amsterdam’: het plebs van Palestina en leden van het moderne Amsterdamsche Jeruzalem.

Van de beurs wandelen wij door de gemoderniseerde Halsteeg, thans in Damstraat herdoopt, naar de Jodenbreestraat, waarin wij, o wonderlijk kontrast! door een katholieken heilige, St. Antonius, over de naar hem genoemde sluis worden binnengeleid. Reeds de naam dezer straat duidt aan wie de bewoners zijn. In deze wijk waant men zich in eene buurt van het oude Jeruzalem verplaatst; hier heeft Israël zijne tenten opgeslagen, bestaande in kruiwagens met augurken, komkommers, biet, rozijnen, vijgen, pruimen, amandelen, gebraden platvisch, gedroogde schol en scharretjes, ellewaren, brillen, allerhande vruchten, ja wat niet al!

“De voorheen zoo wreed geteisterde en vervolgde Israëlieten zijn van zwakken sterken geworden”

De grond ligt bezaaid met verschillende artikelen, waarvan vele, naar onze wijze van zien, op de aschbelt thuis behooren, doch hier, volgens het Israëlietisch stelsel: alles is geld waard, uitgevent en verschacherd worden. Bovendien krioelt het er van wandelende kooplieden, die met den Griekschen dichter Simonides kunnen zeggen: ‘Ik draag alles, wat ik bezit, bij mij.’ Welk een geschreeuw, welk een hartstochtelijk uitventen hoort men uit deze bontgelapte menigte opstijgen.

Een fuga van disharmonische geluiden galmt ons van heinde en ver in de ooren. De geheele straat is in rep en roer met negotieeren, om de handelswaren zoo voordeelig en schielijk mogelijk aan den man te brengen. Mozes en Aäron zien van het achterste gedeelte van de naar hun genoemde katholieke kerk op het gewoel hunner nakomelingen rustig neder, met wie zij in de woestijn zooveel spels gehad hebben, dewijl er niets viel te handelen. Rust, patriarchen, rust van uw moeilijk baantje uit; wij benijden het u niet; gij zijt het waardig en hebt het zuur genoeg verdiend.

Heerscht deze leurderswieling en warling in de Jodenbreestraat, niet minder druk is het in de zijstraaten en stegen, bovenal op Marken, waar de echte typen van Palestina’s lagere volksklasse leven, voorttelen en sterven. Dáár verkeert de bevolking meer in de open lucht dan in de havenlooze woningen. Koken, braden, bakken, eten en drinken geschieden er op straat in restauratiën op schragen en onder of zonder zeilen, welke over deze karavansera’s wapperen. De petten der ambulante habitués, die zich wegens hunne pressante affaires geen tijd gunnen om te zitten, worden door een duw op de bol in sauskommen gemetamorfoseerd, of, bij gemis van pet, een der jasslippen gebezigd, welk kleedingstuk een bedeldeken of den veelvervigen rok van Josef, minus de glans van nieuwheid, gelijkt.

Lepels en vorken zijn er weeldeartikelen, welke verhandeld maar niet gebruikt werden. Voor eenige centen dineert men er wandelende en brengt het Engelsche spreekwoord: Time is money, in praktijk. Indien ze hier gewoon waren zich te verschoonen, zouden ze het op straat doen, doch daarvoor hebben ze geen tijd; derhalve blijft deze vertooning achterwege.

ISBN: 9789076314327

Bindwijze:Hardback

Aantal Pagina's:415