Overvloed en onbehagen Simon Schama

De Engelse historicus Simon Schama heeft met Overvloed en onbehagen een sociale en culturele geschiedenis geschreven waarin hij onderzoekt hoe een aantal boerendorpen, vissersplaatsen en havensteden zonder gemeenschappelijke taal, godsdienst of regering zich in de zeventiende eeuw kon verenigen tot de Republiek der Nederlanden. Hij beschrijft de zeden en gewoonten van een volk dat zijn eigen onafhankelijkheid niet zocht maar die opgedrongen kreeg door de meedogenloze Spaanse monarchie, waartegen het uiteindelijk in opstand kwam, een volk dat in twee generaties een indrukwekkend wereldrijk opbouwde. Schama betoogt dat het grote sociale dilemma - hoe de burgers hun rijkdom en moraal moesten verzoenen - aan de basis ligt van het typisch Hollandse karakter.

De cultuur in de ruimste zin van het woord vormt het bronnenmateriaal voor dit boek: kookboeken, faillissementsinventarissen, prenten, schilderijen en gebrandschilderde ramen. Er staat meer in over tabakswalmen en het schrobben van stoepen dan over de Synode van Dordrecht of de economische oorzaken van de oorlogen met Engeland. 

Ook kunst, bijgeloof, de opvoeding van kinderen en de zedenleer in de tijd dat Nederland een supermacht was, neemt hij onder de loep. 

Opmerkelijk zijn bijvoorbeeld de opvattingen die men in de Gouden Eeuw huldigde over seksualiteit en de kuisheid van vrouwen. De vrouw was tamelijk vrij in de sociale omgang, maar haar reputatie moest net zo smetteloos zijn als haar stoepje. De tegenstelling tussen haar schijnbaar ongeremd gedrag in het openbaar en de strikte zeden ten aanzien van het privé-leven bracht alle buitenlandse bezoekers in verwarring.

In het rijk geïllustreerde Overvloed en onbehagen belicht Schama vertrouwde dingen op een ongebruikelijke wijze. Met de beschrijving van het mysterieuze en onwaarschijnlijke geeft hij ons de werkelijke sleutel tot de collectieve persoonlijkheid van de Nederlanders.

Overvloed en onbehagen, Simon Schama

Uitgeverij Contact, Amsterdam

GEBONDEN

686 pagina's